Του Κώστα Μαυρίδη*
Στον απόηχο των εθνικών επετείων, οι δηλώσεις και ομιλίες επισήμων (ιδίως κάποιων Υπουργών) με σκοπό να αναδειχθεί το νόημά τους στη σύγχρονη εποχή, κρίνονται απογοητευτικές. Χωρίς ουσιαστική σύνδεση με το παρόν. Χωρίς στοχασμό. Χωρίς έμπνευση. Για κάποιους φαινόταν αγγαρεία παρά οτιδήποτε άλλο. Αντί για ομιλία, θα μπορούσαν να απαγγείλουν το κορυφαίο ποίημα του Δ. Σολωμού, τον Ύμνο προς την Ελευθερία. Στις 158 τετράστιχες στροφές του «Ύμνου» συμπυκνώνεται το ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΛΗΜΜΑ των Ελλήνων.
Εκείνο που συγκλόνισε τις ψυχές των επαναστατών του αγώνα του 21 και πυρπόλησε τις ψυχές των ανταρτών της ΕΟΚΑ χρόνια αργότερα: "Ελευθερία ή Θάνατος". Το δίλημμα αυτό εμπερικλείει το διαχρονικό νόημα του ελληνικού τρόπου. Και η επιλογή ξεκάθαρη και πεντασύλλαβη: Ε-λευ-θε-ρί-α. Αφενός, με την επιλογή για Ελευθερία πληρούται η από αιώνων πίστη στην ανεξάντλητη δύναμη του έθνους κι επιβεβαιώνεται η αναλλοίωτη ιστορική συνέχεια καθώς λυτρώνονται όσοι πίστεψαν και πιστεύουν στον ελληνισμό, όχι ως πολιτική ταυτότητα αλλά ως ιστορική εθνική οντότητα πολιτισμού και αξιών. Από την άλλη, χάνονται στα τάρταρα οι ριψάσπιδες της εκάστοτε εποχής, όποιοι κι αν είναι αυτοί. Από τους μηδίζοντες Αμαθούσιους, στους τουρκοπροσκυνημένους του 1821, ως στους «επαναπροσεγγιστές» της τουρκικής κατοχής και τους ψευδο-εκσυγχρονιστές του σήμερα.
Το εννοούμενο για μας όμως είναι αδυσώπητο. Δεν νοείται ελληνισμός χωρίς ξεκάθαρη επιλογή. Δεν λογίζονται πατριώτες όσοι κατατάσσουν την Ελευθερία σε δεύτερη ή τρίτη μοίρα ή την εξαφανίζουν τελείως ή νοθεύουν τις λέξεις για να βολέψουν τις αβαρίες τους. Ούτε ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα πως «ΟΛΟΙ οι πολιτικοί είναι το ίδιο πατριώτες». Δεν ήταν ποτέ έτσι τα πράγματα. Γιατί να είναι διαφορετικά σήμερα;
Για πάνω από 400 χρόνια, ο καλόγερος με το φως του καντηλιού στο κρυφό σχολειό να συντηρεί τη μνήμη. Ο αρματολός κι ο κλέφτης με το καριοφίλι και τα σκουριασμένα σπαθιά στις απάτητες βουνοκορφές του Ολύμπου να καρτερά. Ο καραβοκύρης ν΄ αρμενίζει το πέλαγος με την προσμονή στα πανιά του. Οι γέροντες με τους θρύλους και τις παραδόσεις γεμάτες από νοήματα για εγκαρτέρηση. Αυτοί κράτησαν ζωντανή την ψυχή του έθνους όταν τα πάντα πλάκωνε η Τουρκιά, με τη βεβαιότητα ότι το πλήρωμα του χρόνου θα έρθει. Κι όταν ήρθε, επιβεβαιώθηκε πως τίποτε δεν πήγε χαμένο. ΤΙΠΟΤΕ. Και σήμερα, τίποτα δεν πάει χαμένο που βάζει λάδι στο καντήλι της αντοχής στον αγώνα ενάντια στην κατοχή.
Η αξία των επετείων μας, δεν περιορίζεται μόνο στο να αποτίουμε φόρο ευγνωμοσύνης σε όσους προσέτρεξαν στο κάλεσμα της πατρίδας και πρόσφεραν με ανιδιοτέλεια. Υπάρχει και το κατά πόσον θα φανούμε εμείς αντάξιοι της Ιστορίας μας. Σήμερα, η διολίσθηση του κυπριακού από την ουσία του ως πρόβλημα εισβολής και κατοχής, το μετατρέπει σταδιακά σε μια δικοινοτική διαφορά, πράγμα που άρχισε ήδη να διαβρώνει τις απόψεις πολλών εντός του στρατοπέδου μας.
Η ιστορική απάντηση είναι απλή όσο και το διαχρονικό δίλημμα. Και δεν υπάρχει εγκόσμια δύναμη που να μπορεί να καθυποτάξει την απόφαση μας ως λαού να κρατήσουμε την αξιοπρέπειά μας. Τα πιο πάνω δυστυχώς δεν λέχθηκαν όπως έπρεπε.
*Ο Κώστας Μαυρίδης είναι ακαδημαϊκός.
