Η νέα τάξη πραγμάτων έρχεται φέρνοντας ανακατατάξεις στις υπερδυνάμεις του κόσμου.
Γράφει ο Γιάννης Πανταζόπουλος
— Πόσο ρεαλιστικά είναι τα σχέδια του Ισραήλ για τη Γάζα και για πλήρη καταστροφή της Χαμάς;
Καταρχάς, θα σας έλεγα ότι είναι εθνικά και επιχειρησιακά αδύνατο να εισχωρήσεις σε μια πόλη στην οποία είναι στοιβαγμένοι περισσότεροι από δύο εκατομμύρια άνθρωποι –είναι από τις πιο πυκνοκατοικημένες του κόσμου–, επιδιώκοντας να εξαρθρώσεις μια οργάνωση η οποία μπορεί να κρύβεται πίσω από κάθε δωμάτιο ή υπόγειο. Προφανώς, υπάρχει τρόπος να καταστρέψεις μια πολυπλόκαμη οργάνωση εντός μιας μεγάλης πόλης όταν ισοπεδώσεις ταυτόχρονα και την ίδια την πόλη. Να σας θυμίσω την πολιορκία του Βερολίνου από τον σοβιετικό στρατό το 1945; Τότε μάχες διεξήχθησαν ακόμη και από διαμέρισμα σε διαμέρισμα αλλά και από υπόγειο σε υπόγειο. Πρώτα, λοιπόν, διαλύθηκε η πρωτεύουσα της Γερμανίας και ύστερα είδαμε τους Σοβιετικούς να ξεχύνονται στα ερείπια.
Επομένως, αναρωτιέμαι τι θα την κάνει τη Γάζα ο ισραηλινός στρατός. Αν υποθέσουμε δηλαδή ότι «αδειάζει» η Γάζα, πού θα πάνε οι κάτοικοί της με κλειστά τα σύνορα προς την Αίγυπτο; Θα περιπλανώνται στο Σινά, καταδιωκόμενοι από τον στρατό της Αιγύπτου; Εάν αδειάσει η Γάζα και στη συνέχεια ισοπεδωθεί, υπάρχει η περίπτωση της μαζικής οργανωμένης επιστροφής του πληθυσμού της περιοχής στο ορατό μέλλον; Διότι αν υποθέσουμε ότι δεν ακολουθήσουν την παραίνεση του Τζο Μπάιντεν που είπε ότι «η επιβολή νέας κατοχής στη Γάζα θα ήταν μεγάλο λάθος», διερωτώμαι ποιος πραγματικά θα φέρει πίσω το ένα εκατομμύριο κατοίκους της που έχουν ήδη φύγει από τις εστίες τους.
Η νέα τάξη πραγμάτων θα είναι πολυπολική και πολυκεντρική, ρευστή και απρόβλεπτη. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα σταματήσει να μας αιφνιδιάζει.
Μήπως θα εξελιχθεί σε έναν κενό τόπο αυτή η τοποθεσία στον ευρύτερο χάρτη της Μέσης Ανατολής; Ποιος θα παρέχει τις στοιχειώδεις υπηρεσίες για την επιβίωση του πληθυσμού; Οπότε, για πρώτη φορά μετά το 1948 χαράσσεται μια νέα τομή από την οποία δεν ξέρει κανείς πώς θα ξεφύγουμε. Και η Ιστορία διδάσκει ότι η «υπεραντίδραση» σε μια επίθεση σχεδόν πάντοτε καταλήγει σε αδιέξοδο.
— Η λύση δύο κρατών επανέρχεται ως η μόνη ρεαλιστική πρόταση που προϋποθέτει επώδυνους συμβιβασμούς και για τις δύο πλευρές. Τι πιστεύετε;
Μα δεν υπάρχει άλλη λύση για τις δύο αντιμαχόμενες πλευρές. Στο παρελθόν, όπως είδαμε, τα δοκίμασαν όλα και απέτυχαν. Το Ισραήλ, μάλιστα, έχει περισσότερους λόγους να επείγεται ως προς την εύρεση μιας λύσης, διότι όλες οι δημογραφικές μελέτες δείχνουν ότι τα επόμενα είκοσι ή τριάντα χρόνια στην περιοχή αυτή ο πληθυσμός θα είναι κατά πλειοψηφία αραβικός ή μουσουλμανικός. Επομένως, είναι πολύ πιθανό να εγκατασταθεί ένα καθεστώς απαρτχάιντ, όπου δικαίωμα ψήφου και πολιτικά δικαιώματα θα έχουν μόνο οι Εβραίοι και οι Άραβες θα θεωρούνται πολίτες δεύτερης κατηγορίας.
— Ποιες είναι οι ευθύνες του Νετανιάχου;
Είναι γεγονός ότι ο ίδιος βρισκόταν εδώ και πολύ καιρό σε ένα πολιτικό αδιέξοδο. Είχε κατηγορηθεί για διαφθορά, διαπλοκή και δωροδοκία, κινδυνεύοντας ακόμη και να πάει στη φυλακή. Αυτός ήταν και ο λόγος που επιθυμούσε να χειραγωγήσει τη Δικαιοσύνη. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του Ισραήλ που πολίτες διαδήλωσαν στους δρόμους και φώναζαν «φύγε». Τώρα είναι ξεκάθαρο ότι οι εξελίξεις αυτές αποτέλεσαν μια χρυσή ευκαιρία γι’ αυτόν να αλλάξει την ατζέντα. Δεν εννοώ φυσικά ότι αυτό έγινε συνειδητά, αλλά λογικό ο ίδιος να εκμεταλλευτεί πλήρως την κατάσταση που έχει δημιουργηθεί, εκδηλώνοντας έναν υπερπατριωτισμό, επιδιώκοντας να ξεχαστεί η προηγούμενη τεταμένη για τον ίδιο πολιτική περίοδος.
— Μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς κατοχή και κατοχή χωρίς ειρήνη;
Αν κοιτάξτε τον χάρτη προσεκτικά, θα διαπιστώσετε ότι μιλάμε για μια έκταση γης η οποία γεωγραφικά καλύπτει την Πελοπόννησο και τη Στερεά Ελλάδα μαζί. Άρα, οι δυο λαοί είναι καταδικασμένοι ή να συνεργαστούν ή να δυστυχήσουν. Αν προτιμήσουν τη λύση της συνεργασίας, θα αποκτήσουν μια περίοπτη θέση στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής, αφού, ας μην ξεχνάμε, οι Παλαιστίνιοι διαθέτουν επίσης ένα ιδιαίτερο επιχειρηματικό δαιμόνιο.
— Σας ανησυχεί μια ευρύτερη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή;
Φυσικά. Το μόνο αισιόδοξο είναι ότι αυτή την ανάφλεξη δεν την επιθυμεί κανείς από τους κύριους πρωταγωνιστές. Επιπρόσθετα, ούτε οι Ιρανοί θέλουν μια ενεργή εμπλοκή στη συγκεκριμένη σύγκρουση, ενώ πριν λίγο καιρό ζήσαμε κοσμογονικές αλλαγές, όταν η Σαουδική Αραβία και το Ιράν προσεταιρίστηκαν τη συμμαχία των BRICS, καταδεικνύοντας την αυξανόμενη επιρροή των αναδυόμενων χωρών στην παγκόσμια σκηνή. Ειδικότερα, η διεύρυνσή της με στενούς μέχρι στιγμής σύμμαχους τις ΗΠΑ δεν προκαλεί απλώς αμηχανία στην Ουάσιγκτον αλλά ένα στρατηγικό βραχυκύκλωμα, όταν μάλιστα την ίδια στιγμή παρατηρούμε τον «ψυχρό πόλεμο» που αναπτύσσεται μεταξύ του Αμερικανού Προέδρου και του διαδόχου της Σαουδικής Αραβίας, Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν.
— Η χώρα μας πώς επηρεάζεται από αυτές τις εξελίξεις;
Αρχικά, μπορεί να επηρεαστεί ως προς τις γενικότερες παράπλευρες συνέπειες μιας διάχυσης της σύγκρουσης, για παράδειγμα με την άνοδο της τιμής του πετρελαίου, η οποία μπορεί να δημιουργήσει αλυσιδωτές αντιδράσεις στην οικονομία της Ευρωζώνης και της Ελλάδας. Παράλληλα, μια άλλη συνέπεια είναι ότι μπορεί να δούμε μια εκ νέου αντιπαράθεση των ΗΠΑ, της Τουρκίας και της Ε.Ε., εξέλιξη η οποία όταν προκύπτει έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της έντασης προς τη χώρα μας.
— Τι εποχή είναι αυτή που ζούμε;
Μια μεταβατική εποχή στην οποία απομακρυνόμαστε από μια μονοκρατορία των ΗΠΑ και οδηγούμαστε σε έναν μετα-αμερικανικό κόσμο. Ας θυμηθούμε το προφητικό βιβλίο του κορυφαίου δημοσιογράφου του CNN, Φαρίντ Ζακάρια, στο οποίο έγραφε το 2008 ότι εισερχόμαστε σε μια νέα εποχή όπου παρακολουθούμε την άνοδο και την ανάπτυξη χωρών όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία και πολλές άλλες, που αναδιαμορφώνουν τον κόσμο όπως τον γνωρίζαμε. Η νέα τάξη πραγμάτων θα είναι πολυπολική και πολυκεντρική, ρευστή και απρόβλεπτη. Το σίγουρο είναι ότι δεν θα σταματήσει να μας αιφνιδιάζει.
