Μήπως θυμόμαστε πώς προέκυψε το «Μητσοτάκης γιοκ»;
Γράφει ο Μανώλης Κοττάκης
Επειδή έχει καταργηθεί στην πατρίδα μας η σκέψη και υποφέρουμε από αμνησία, καλό είναι να κάνουμε μια μικρή αναδρομή για να διαπιστώσουμε σε ποιο ακριβώς σημείο βρίσκονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις σήμερα.
Θυμίζω: Ο πρόεδρος Ερντογάν υποδέχθηκε προ διετίας τον Κυριάκο Μητσοτάκη στον Βόσπορο και συναποφάσισαν τη διεξαγωγή απευθείας διαλόγου κορυφής, χωρίς τη μεσολάβηση τρίτων.
Ο Τούρκος πρόεδρος δεν ήθελε τους Αμερικανούς στα πόδια του. Ο ημέτερος πρωθυπουργός έδωσε τον λόγο του και ο Ερντογάν χάρηκε τόσο πολύ, ώστε τον ξεπροβόδισε μέχρι το αυτοκίνητό του. Μήπως θυμόμαστε πώς προέκυψε το «Μητσοτάκης γιοκ»; Απάντηση: Μετά την ομιλία του κυρίου Μητσοτάκη στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, κατά την οποία ο πρωθυπουργός απαίτησε εμμέσως από τα μέλη του να μην εγκρίνουν την πώληση των μαχητικών F-16 στην Τουρκία. Εκείνη την ημέρα, ο Ερντογάν απασφάλισε και διέκοψε. Τι έχει μεσολαβήσει από τότε έως σήμερα;
Πρώτον, η Ελλάς έπαψε να ζητά από τους Αμερικανούς να μην πωλήσουν μαχητικά στον Ερντογάν. Ουδέποτε ο κύριος Μητσοτάκης επανέλαβε δημοσίως την προτροπή του εκείνη προς το Κογκρέσο. Δεύτερον, καθαιρέθηκε το «αγκάθι» για την προμήθεια των μαχητικών F-16 στην Τουρκία, ο φιλέλλην γερουσιαστής της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων Μπομπ Μενέντες. Παραλλήλως, υπεγράφη συμφωνία αμυντικής συνεργασίας για την προμήθεια αεροσκαφών μεταξύ Τουρκίας και Μεγάλης Βρετανίας, στη σκιά του επεισοδίου Σούνακ. Τρίτο και σημαντικότερο, η Ελλάς έκανε πλήρως αποδεκτό το μοντέλο διαλόγου κορυφής που της επέβαλε ο Ερντογάν: απευθείας διαπραγμάτευση μεταξύ των δύο ηγετών, χωρίς την παρέμβαση τρίτων. Το παλιό μοντέλο διεξαγωγής διερευνητικών συνομιλιών με τη συμμετοχή διπλωματών καταργήθηκε πλήρως. Δεν έγινε ούτε μία τελευταία συνάντηση για να ανακεφαλαιώσουν τα δύο μέρη τις θέσεις τους.
Επιδιώχθηκε στο πλαίσιο των ΜΟΕ και η διεξαγωγή συνομιλιών με πολυπληθείς στρατιωτικές αντιπροσωπίες εκατέρωθεν, άνω των 50 ατόμων έκαστη, αλλά ευτυχώς αυτή η πονηρή πρόταση, που είχε στόχο να δείξει πόσο… ειρηνικά συνομιλούν οι στρατοί μεταξύ τους (άρα, ποιο casus belli και γιατί να υπάρχει στρατός στα νησιά;), απερρίφθη από εμάς.
To γήπεδο έχει στρωθεί
Το μοντέλο των συμβολισμών του Ανώτατου Συμβουλίου μεταξύ των δύο υπουργικών συμβουλίων, που επέλεξε ο Ερντογάν, είναι αντιγραφή του γαλλογερμανικού μοντέλου. Αμέσως μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου κατοχυρώθηκε η κοινή συνεδρίαση μεταξύ των υπουργικών συμβουλίων των δύο χωρών, προκειμένου να επουλωθούν το συντομότερο δυνατόν οι πληγές που άφησε πίσω της η σύρραξη μεταξύ των δύο λαών.
Η σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου, και μάλιστα στη Θεσσαλονίκη, τη δεύτερη κατά «σουλτάνο» πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ήταν όνειρο του Ερντογάν από το 2010. Τότε συνεστήθη ο θεσμός. Θυμίζουμε ότι η πρώτη επίσκεψη του Παπανδρέου ως νέου πρωθυπουργού στο εξωτερικό, αμέσως μετά την εκλογή του το 2009, ήταν στην Κωνσταντινούπολη, όπου γνώρισε μια ασυνήθιστη εμπειρία. Μόλις πάτησε το πόδι του στο τουρκικό έδαφος, ο Ερντογάν, σύμφωνα με τον διπλωματικό θρύλο, έθεσε ως όρο για να τον δεχθεί στο γραφείο του να καλέσει πάραυτα τον Ελληνα υπουργό Δημοσίας Τάξεως και να τον διατάξει να σταματήσει τις επαναπροωθήσεις μεταναστών στον Εβρο, όπερ και εγένετο!
Στην πραγματικότητα, λοιπόν, πάμε σε διάλογο με το γήπεδο να έχει στρωθεί όπως απαιτεί ο Τούρκος πρόεδρος: απευθείας διάλογος κορυφής μεταξύ των δύο μόνο με μεταφραστές, όπως στην Κωνσταντινούπολη, όχι φανερή ανάμιξη τρίτων, όπως οι ΗΠΑ (που θέλουν τη ρυμούλκηση της Τουρκίας κατά το δυνατόν στη Δύση, εξ ου και το τυράκι της βίζας Τούρκων πολιτών στο ευρωπαϊκό έδαφος των ελληνικών νησιών κατ’ εξαίρεσιν της Σένγκεν), όχι ελληνικό βέτο για τα μαχητικά αεροσκάφη F-16.
Η ουσία κρύβεται στη διαδικασία, λοιπόν, ή ανάποδα – η διαδικασία είναι η ουσία! Εχει ενδιαφέρον, μάλιστα, η πληροφορία ότι η Ελλάς ήταν στην αρχή η επισπεύδουσα και ζήτησε στο παρασκήνιο οι διαπραγματεύσεις να είναι εντατικές, με στόχο να υπάρξει κατάληξη (συμφωνία) έως τον Φεβρουάριο. Οι Τούρκοι όμως, που δεν εμπιστεύονται την κυβέρνηση ύστερα από όσα προηγήθηκαν, ζήτησαν μια πιο αργόσυρτη διαδικασία, με αντάλλαγμα τη μείωση της έντασης στις ακτές (Μεταναστευτικό) και στον αέρα (η τουρκική πολεμική αεροπορία έχει προβλήματα – δεν μας έκαναν χάρη!).
Tο ταγκό της χαράς
Ως φαίνεται, το ταγκό της χαράς θα συνεχιστεί. Ο Ερντογάν μάς δοκιμάζει και βλέπει τα όριά μας σε μικρότερα θέματα. Και εμείς διαρκώς στέλνουμε μηνύματα αδυναμίας. Υποχωρήσαμε και δεχθήκαμε Τούρκους μετακλητούς δασκάλους που κάνουν αλυτρωτική προπαγάνδα στα μειονοτικά σχολεία της Θράκης. Υποχωρήσαμε στο ωράριο λειτουργίας των μειονοτικών σχολείων της Θράκης, που έχει τεράστια τοπική σημασία, αλλά λόγω χώρου δεν μπορώ να το εξηγήσω εδώ. Υποχωρήσαμε για τα «τουρκικά σωματεία».
Από τη νομική πάμε στην πολιτική διαπραγμάτευση! Ας συγκρατήσουμε με λύπη μας το εξής: Ο χρόνος εργάζεται για την τουρκική στρατηγική, γι’ αυτό και οι γείτονες δεν βιάζονται. Θα είχαμε λόγο να βιαστούμε εμείς, αν η πολιτική μας από το 2019 και μετά δεν ήταν μια διαρκής διολίσθηση. Διακηρύξαμε ότι «τα 12 μίλια είναι εθνικισμός» και δεν τα επεκτείναμε νοτίως της Κρήτης, όπου μπορούμε με βάση την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία.
Διακηρύξαμε ότι ο χάρτης της Σεβίλης, που μας νομιμοποιεί να έχουμε κοινή ΑΟΖ με την Κύπρο, είναι «ιδιωτικός», απεντάξαμε από το Ταμείο Ανάκαμψης το έργο κατασκευής υποθαλάσσιων καλωδίων ινών Ελλάδας – Κύπρου (ταφόπλακα στην ενεργειακή ΑΟΖ), τι άλλο να θέλουν οι άνθρωποι από εμάς; Τούτων δοθέντων, θα αποτελέσει έκπληξη μεγάλη για εμάς αν ο πρόεδρος Ερντογάν σπάσει τη συμφωνία και θέσει δημοσίως, με ένταση, τα ζητήματά του. Αφού εισπράττει κάτω από το τραπέζι αυτά που θέλει, γιατί να ανέβει πάνω στο τραπέζι και να χοροπηδά; Ολα όσα συμβαίνουν σήμερα στο παρασκήνιο θα τα μάθουμε μια μέρα ξαφνικά. Και θα τα δώσουμε μια μέρα ξαφνικά. Λυπούμεθα που θα απουσιάσουμε από τη φιέστα, αλλά εμείς στο σχέδιο ομαδικού υπνωτισμού δεν πρόκειται ούτε να συμμετάσχουμε ούτε να συμπράξουμε.
