Ανάλυση από την αμερικανική Εταιρεία.
Η συμφωνία ΕΕ-Βρετανίας για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας σηματοδοτεί ένα σημαντικό βήμα στην προσπάθεια του Λονδίνου να βελτιώσει τη σχέση του με τις Βρυξέλλες μετά το Brexit, αποφεύγοντας την εμπορική διαμάχη με την Ένωση. Ωστόσο, ακόμα και τώρα οι εσωτερικοί πολιτικοί κίνδυνοι θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κυβερνητική και οικονομική κρίση στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έπειτα από μήνες διαπραγματεύσεων, το Ηνωμένο Βασίλειο και η ΕΕ κατέληξαν τελικά σε συμφωνία για να τερματίσουν τη μακροχρόνια διαμάχη τους σχετικά με τους εμπορικούς κανόνες για τη Βόρεια Ιρλανδία μετά το Brexit. Κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στις 27 Φεβρουαρίου στο προάστιο Γουίνδσορ του Λονδίνου, ο βρετανός πρωθυπουργός Ρίσι Σουνάκ και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιβεβαίωσαν ότι οι δύο πλευρές οριστικοποίησαν τη συμφωνία, που ονομάστηκε “Πλαίσιο του Γουίνδσορ”, η οποία τροποποιεί το λεγόμενο πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας της συμφωνίας ΕΕ-Βρετανίας για το Brexit. Οι προσαρμογές περιλαμβάνουν ένα νέο σύστημα “πράσινων-κόκκινων λωρίδων” που θα μειώσει τους τελωνειακούς ελέγχους στα εμπορεύματα που διακινούνται από τη Μεγάλη Βρετανία και των οποίων ο τελικός προορισμός είναι η Βόρεια Ιρλανδία (αλλά θα εφαρμόζει πλήρεις ελέγχους για τα εμπορεύματα που έχουν προορισμό τη Δημοκρατία της Ιρλανδίας ή την υπόλοιπη ενιαία αγορά της ΕΕ). Η συμφωνία παραχωρεί επίσης στην κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δικαιοδοσία επί των αλλαγών στον ΦΠΑ και τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης και θεσπίζει έναν μηχανισμό έκτακτης ανάγκης που ”διασφαλίζει την κυριαρχία της Βόρειας Ιρλανδίας”, επιτρέποντας στη Βουλής της στο Στόρμοντ να ασκήσει βέτο σε αλλαγές στους κανόνες της ΕΕ που ισχύουν στην επαρχία. Αργότερα εντός της ημέρας, ο Σουνάκ έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τους συγκεκριμένους όρους της συμφωνίας σε μια δήλωση προς τους βουλευτές του Ηνωμένου Βασιλείου στη Βουλή των Κοινοτήτων, κατά την οποία ανακοίνωσε επίσης ότι καταργεί το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο θα έδινε στους υπουργούς του Ηνωμένου Βασιλείου εξουσίες να παρακάμπτουν μονομερώς τμήματα του πρωτοκόλλου.
Η συμφωνία είναι το αποτέλεσμα μιας πολύμηνης σταδιακής διαδικασίας προσέγγισης ΕΕ-Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία υπαγορεύεται από οικονομικές και γεωπολιτικές ανησυχίες, παρά τους συνεχιζόμενους πολιτικούς περιορισμούς στο Ηνωμένο Βασίλειο. Εδώ και μήνες, Ηνωμένο Βασίλειο και ΕΕ έχουν εγκλωβιστεί σε λεπτές διαπραγματεύσεις σε μια προσπάθεια αντιμετώπισης των βρετανικών ανησυχιών σχετικά με το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας στο πλαίσιο της αρχικής συμφωνίας για το Brexit που υπεγράφη τον Δεκέμβριο του 2020. Ανάμεσα στα τέλη του 2022 και τις αρχές του 2023, μια σειρά από κινήσεις οικοδόμησης εμπιστοσύνης μεταξύ Βρυξελλών και Λονδίνου οδήγησαν σε μια σημαντική πρόοδο στις διαπραγματεύσεις, οι οποίες τελικά εισήλθαν στην τελική τους φάση κατά τη συνάντηση μεταξύ του Σούνακ και της φον ντερ Λάιεν στο περιθώριο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια στις 17 Φεβρουαρίου. Καθ’ όλο αυτό το διάστημα (και παρά τις αντιδράσεις από ευρωσκεπτικιστικές φωνές εντός του κυβερνώντος Συντηρητικού Κόμματος του Ηνωμένου Βασιλείου), οι διαπραγματεύσεις καθοδηγήθηκαν από την αμοιβαία επιθυμία του Λονδίνου και των Βρυξελλών όχι μόνο να αποφύγουν έναν εμπορικό πόλεμο που θα επιδείνωνε τις οικονομικές κρίσεις των δύο περιοχών, αλλά και να διατηρήσουν κάποιο βαθμό ευρωπαϊκής ενότητας εν όψει των αυξημένων γεωπολιτικών εντάσεων με τη Ρωσία στον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία.
Η συμφωνία θα επιτρέψει στο Ηνωμένο Βασίλειο να συνεχίσει να βελτιώνει τις σχέσεις του όχι μόνο με την ΕΕ, αλλά και με τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία, ενισχύοντας έτσι την δυνατότητά του να ανταποκρίνεται τόσο στις άμεσες όσο και στις μελλοντικές κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Η συμφωνία για τη Βόρεια Ιρλανδία είναι το πρώτο βήμα στην ευρύτερη προσπάθεια του Ηνωμένου Βασιλείου να αποκαταστήσει τις σχέσεις του με την ΕΕ (τον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο του) μετά από χρόνια εντάσεων μετά το Brexit. Στην πραγματικότητα, η συμφωνία θα μπορούσε να οδηγήσει σε μελλοντικές συμφωνίες και σε άλλους τομείς, όπως για τη συνεργασία στον τομέα της έρευνας (με τη συμφωνία της Βόρειας Ιρλανδίας να ξεκλειδώνει τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο ερευνητικό πρόγραμμα Horizon Europe) και για τη συνεργασία μετά το Brexit στον τομέα των επαγγελματικών και χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών. Μια προσέγγιση με την ΕΕ θα μπορούσε να βοηθήσει στην ενίσχυση της θέσης της κυβέρνησης του Ηνωμένου Βασιλείου έναντι στις επερχόμενες προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της διαφοροποίησης της αλυσίδας εφοδιασμού και του αυξανόμενου παγκόσμιου προστατευτισμού. Επιπλέον, η συμφωνία για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας θα μπορούσε να βελτιώσει σε κάποιο βαθμό τις διμερείς σχέσεις τόσο με τη Γαλλία όσο και με τις Ηνωμένες Πολιτείες, καθώς τόσο η Ουάσινγκτον όσο και το Παρίσι έχουν επικρίνει κάθε εναλλακτική λύση σε σχέση με τη συμφωνία με την ΕΕ για τη Βόρεια Ιρλανδία -ιδίως το αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο του Λονδίνου για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας, το οποίο ο Σουνάκ έχει πλέον αποσύρει.
Η εσωτερική πολιτική αντίδραση στη συμφωνία για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας θα μπορούσε να προκαλέσει πολιτική και οικονομική κρίση στο Ηνωμένο Βασίλειο, αν και μια τέτοια κρίση είναι απίθανο να την εκτροχιάσει. Η συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση για το πρωτόκολλο της Βόρειας Ιρλανδίας ενέχει επίσης σημαντικούς πολιτικούς κινδύνους για τον Σουνάκ, καθώς θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για αντιδράσεις από τους σκληροπυρηνικούς υπέρ του Brexit στο Συντηρητικό Κόμμα του και τους συνδικαλιστές στη Βόρεια Ιρλανδία, με τις δύο ομάδες να αναμένεται τις επόμενες ημέρες να διαμορφώσουν επίσημη θέση για τη συμφωνία. Το κοινοβούλιο του Ηνωμένου Βασιλείου πρόκειται να ψηφίσει επί των αλλαγών στο πρωτόκολλο, αλλά παραμένει ασαφές αν ο Σούνακ θα καταφέρει να κερδίσει αρκετή στήριξη από το κόμμα του χωρίς να χρειαστεί την υποστήριξη του αντιπολιτευόμενου Εργατικού Κόμματος, κάτι που θα του επέτρεπε να περάσει τη συμφωνία, υπονομεύοντας ωστόσο πολιτικά την πρωθυπουργία του. Μια εσωτερική αντίδραση του Συντηρητικού Κόμματος – η οποία θα μπορούσε να εκφραστεί είτε με παραίτηση μελών του υπουργικού συμβουλίου του Σούνακ είτε με πρόταση μομφής για την αποπομπή του από την πρωθυπουργία – θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια ακόμη κυβερνητική κρίση στο Ηνωμένο Βασίλειο και ενδεχομένως σε πρόωρες εκλογές. Αυτό το σενάριο θα δημιουργούσε πιθανότατα αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές, επιδεινώνοντας την οικονομική κρίση της χώρας. Ωστόσο, τα μέλη του Συντηρητικού Κόμματος πιθανότατα θα θελήσουν να αποφύγουν τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, τις οποίες οι δημοσκοπήσεις δείχνουν επί του παρόντος ότι το Εργατικό Κόμμα θα κέρδιζαν κατά κράτος.
Δημοσιεύθηκε στον Τύπο της Κυριακής στις 5/3/2023
Υπεύθυνη Διαχείρισης Stratfor στην Ελλάδα: Δέσποινα Συριοπούλου
