Ο νέος υπερσύγχρονος «Μεγάλος Αδελφός» των ελληνικών μυστικών υπηρεσιών θα έχει τη δυνατότητα καταγραφής εκατοντάδων κινητών και σταθερών τηλεφώνων ενώ θα χαρτογραφεί και συνομιλίες μέσω διαδικτυακών εφαρμογών.-
Γράφει ο Βασίλης Λαμπρόπουλος
Μία ιταλική εταιρεία, με έδρα στο Μιλάνο, που έχει εγκαταστήσει παρεμφερή συστήματα σε Γερμανία, Γαλλία, Ισπανία, Βέλγιο και άλλες χώρες σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή έχει προκριθεί – όπως αποκαλύπτουν «ΤΑ ΝΕΑ» – να αναλάβει τον νέο «Μεγάλο Αδελφό» της ΕΥΠ που θα έχει τη δυνατότητα να αντλεί στοιχεία κλήσεων και από διαδικτυακές εφαρμογές όπως οι Viber, WhatsApp, Signal κ.ο.κ.
Πρόκειται για ένα νέο, σύγχρονο σύστημα τηλεφωνικών παρακολουθήσεων που θα αποκτήσουν μετά από διαγωνιστική διαδικασία οι μυστικές υπηρεσίες (με κόστος 6.200.000 ευρώ) και το οποίο θα έχει τη δυνατότητα καταγραφής εκατοντάδων κινητών τηλεφώνων. Η διαφορά του από τα υπάρχοντα συστήματα παρακολούθησης έγκειται ακριβώς στη δυνατότητά του να χαρτογραφεί πλήρως τις τηλεφωνικές επαφές μεταξύ των διαδικτυακών πλατφορμών, προσθέτοντας ένα σημαντικό «όπλο» στη φαρέτρα των ελληνικών αρχών. Το παλαιό σύστημα της ΕΥΠ (γερμανικής τεχνολογίας) αλλά και αυτά που διαθέτουν Αντιτρομοκρατική Υπηρεσία και Διεύθυνση Διαχείρισης και Ανάλυσης Πληροφοριών στερούνται της δυνατότητας αυτής. Ταυτόχρονα, όμως, η εισαγωγή του αναμένεται να επιφέρει αλλαγές και στον τρόπο δράσης εγκληματικών ομάδων που – βάσει στοιχείων – προχωρούν σε διαδικτυακές συνεννοήσεις για το 90% των συνδιαλέξεών τους και για τις οποίες μέχρι σήμερα δεν μπορούσαν να γνωρίζουν οτιδήποτε οι ελληνικές υπηρεσίες.
Οι άρσεις απορρήτου
Οι νόμιμες κρατικές υποκλοπές προσφέρουν στις διωκτικές αρχές ολοένα και περισσότερα στοιχεία για τη διαλεύκανση εγκληματικών ενεργειών, ενόπλων επιθέσεων και άλλων συμβάντων. Ενδεικτικά, τη διετία 2018-2019 είχαν εκδοθεί περί τις 29.000 αποφάσεις εισαγγελέων ή δικαστικών συμβουλίων για άρση απορρήτου συνομιλιών, με τους παρακολουθούμενους να είναι πολλαπλάσιοι. Το 29% των βουλευμάτων αφούσε σε οργανωμένο έγκλημα (κλοπές, ληστείες και όπλα), το 9% αμιγώς σε υποθέσεις ναρκωτικών, το 15% σε περιπτώσεις διακεκριμένων κλοπών, το 21% σε περιπτώσεις διακεκριμένων ληστειών, το 2% σε υποθέσεις δωροληψίας κρατικών υπαλλήλων, το 3% σε εγκλήματα εμπρησμού, το 5% σε αδικήματα που σχετίζονται με εκρήξεις, το 2% σε πορνογραφία ανηλίκων και το 3% σε παραβάσεις του τελωνειακού κώδικα. Οι άρσεις απορρήτου με εισαγγελική διάταξη, δε, γίνονται με επίκληση στην εθνική ασφάλεια, χωρίς αιτιολόγηση και αφορούν κυρίως υποθέσεις εγχώριας και διεθνούς τρομοκρατίας, κατασκοπείας κ.ο.κ.
Το σύστημα που διαθέτει μέχρι τώρα η ΕΥΠ (αντίστοιχα και η ΕΛ.ΑΣ.) έχει τη δυνατότητα καταγραφής των συνομιλιών περίπου 600 κινητών και 100 σταθερών τηλεφώνων, όπως και της live παρακολούθησης 100 τηλεφώνων. Το σύστημα είχε αποκτηθεί την περίοδο 2005-2007, αλλά παρουσίασε λειτουργικά προβλήματα και θεωρείται ξεπερασμένης τεχνολογίας. Μάλιστα, σε ελέγχους που είχαν πραγματοποιηθεί από την Αρχή Διασφάλισης Απορρήτου Επικοινωνιών είχε διαπιστωθεί ότι δεν προσφέρει πολλές δικλίδες ασφαλείας, γεγονός που άφηνε υπόνοιες για τυχόν παράνομες κρατικές υποκλοπές.
Καταγραφή χιλιάδων στόχων
Ετσι, λοιπόν, αποφασίσθηκε η προμήθεια νέου συστήματος που θα αφορά και τις διαδικτυακές εφαρμογές κινητών τηλεφώνων. Η προκήρυξη διαγωνισμού για την προμήθεια του νέου συστήματος της ΕΥΠ έγινε στις 18 Ιουλίου 2020 με σχετικά μικρές προθεσμίες (υποβολή προσφορών έως αρχές Αυγούστου) και με ιδιαίτερη προσοχή στη μη εμπλοκή τρίτων εταιρειών. Και αυτό για να αποφευχθεί η υπερκοστολόγηση και άλλες παρατυπίες που είχαν καταγγελθεί κατά την προηγούμενη προμήθεια, 15 χρόνια πριν.
Βάσει των προδιαγραφών του, με το νέο σύστημα οι Αρχές θα μπορούν να προχωρούν στην παρακολούθηση-καταγραφή τουλάχιστον 1.100 «στόχων» κινητής τηλεφωνίας και 500 στόχων σταθερής τηλεφωνίας. Επιπλέον, το νέο σύστημα θα εξασφαλίζει την ταυτόχρονη-live παρακολούθηση 350 «στόχων» κινητής τηλεφωνίας και 200 στόχων σταθερής τηλεφωνίας. Εχει, δηλαδή, τη δυνατότητα παρακολούθησης τριπλάσιων «στόχων» σε σχέση με το προηγούμενο.
Και σε διαδικτυακές κλήσεις
Αυτό, όμως, που θεωρείται ιδιαίτερα καινοτόμο και εισάγει το νέο σύστημα παρακολούθησης είναι ότι οι Αρχές θα έχουν πρόσβαση στις επαφές που ο εκάστοτε κάτοχος θα μπορεί να καλεί μέσω Viber και άλλων περίπου 1.000 προγραμμάτων διαδικτυακής τηλεφωνίας (VoIP-Voice over Internet Protocol), αλλά και ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται και ποιο προφίλ χρησιμοποιεί στο Facebook μέσω του κινητού του, κάτι που δεν ήταν εφικτό μέχρι τώρα. Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΥΠ θα μπορεί να προχωρά σε χαρτογραφήσεις διαδικτυακών κλήσεων και επαφών, δημιουργώντας μια σαφή εικόνα προσώπων και διασυνδέσεων που μέχρι τώρα δεν υπήρχε και τα όποια συμπεράσματα έβγαιναν κατόπιν κατάσχεσης συσκευών και ελέγχου ή ανάσυρσης δεδομένων. Εξάλλου, αυτό που κυρίως δυσκόλευε τις Αρχές στις παρακολουθήσεις τέτοιων εφαρμογών ήταν οι συνεχείς αλλαγές των αλγορίθμων.
Για το νέο σύστημα είχαν υποβάλει προσφορές δύο ιταλικές, δύο ισραηλινές και μία καναδική εταιρεία. Οι τρεις εξ αυτών (μια από κάθε χώρα) αποκλείστηκαν λόγω μη έγκαιρης παρουσίασης απαιτούμενων πιστοποιητικών στον φάκελο τους, ενώ η δεύτερη ισραηλινή αποκλείστηκε λόγω τεχνικών χαρακτηριστικών. Σε κάθε περίπτωση, η διαδικασία ελέγχεται ήδη από το Ελεγκτικό Συνέδριο και ακολούθως θα ξεκινήσει – αν όλα εξελιχθούν ομαλά – η εγκατάσταση του συστήματος από την ιταλική εταιρεία, που ιδρύθηκε το 1993.
