Ο Καποδίστριας και η μεγάλη Ρωσοφοβία
To φθινόπωρο του 2008 ζήτησα από τον αγαπημένο φίλο πρώην υπουργό Εσωτερικών Αλέκο Παπαδόπουλο, γνώριμό μου από τον καιρό που ως απλός ρεπόρτερ είχα το «χαρτοφυλάκιο» της Δημόσιας Διοίκησης, στην «Απογευματινή», να ταξιδέψουμε αυθημερόν στην Αίγινα.
Από τον Μανώλη Κοττάκη
Παρουσίαζα τότε μια εβδομαδιαία εκπομπή συνεντεύξεων με προσωπικότητες στην ΕΡΤ, την «Άλλη Όψη», και στο πλαίσιο της περιπατητικής συζήτησης που είχα καθιερώσει παρακάλεσα τον Αλέκο να κάνουμε στο νησί μια συνέντευξη για τον Καποδίστρια. Το άξιζε δικαιωματικώς. Ήταν αρχιτέκτων του νόμου για τις συνενώσεις που έφερε το όνομα του πρώτου μας κυβερνήτη. Όλα κύλησαν υπέροχα. Η μέρα ήταν ηλιόλουστη και το γύρισμα με steadycam (φορητή κάμερα) σούπερ.
Η Αίγινα ως πρώτη προσωρινή πρωτεύουσα του νεότερου ελληνικού κράτους είναι ένα ζωντανό μουσείο Ιστορίας. Πήγαμε στον Μητροπολιτικό Ναό της νήσου, του οποίου ο εφημέριος και καθηγητής μου στο σχολείο παπα-Μανώλης έδειξε στον φίλο Αλέκο το Ευαγγέλιο στο οποίο ορκίστηκε ο Καποδίστριας. Του έδειξε το στασίδι του στον ναό, στο οποίο από τότε έως σήμερα δεν κάθισε ουδείς, είναι ασφαλισμένο. (Εξαίρεση στα 200 χρόνια της ανεξαρτησίας μας έγινε μία και μόνη φορά για υψηλόβαθμη αντιπροσωπία της Ρωσικής Εκκλησίας με επικεφαλής μητροπολίτες.)
Του έδειξε την εκκλησία στην οποία συνεδρίασε η πρώτη Βουλή των Ελλήνων – ιδού και οι ιστορικοί δεσμοί Ορθοδοξίας – Πολιτείας. Έως και τα σκαλιά που κατέβαινε ο Καΐρης για να λάβει μέρος στις διεργασίες της συγκρότησης του κράτους μάς έδειξε ο παπα-Μανώλης. Ακολούθως μια τοπική γαλλόφωνη ιστορικός, η κυρία Γιαννούλη, μας ξενάγησε στα ίχνη του Καποδίστρια. Πήγαμε ακριβώς δίπλα από την ιστορική εκκλησία, στο πρώτο Μαξίμου της εποχής, στο Κυβερνείο, το οποίο προσφάτως ανακαινίστηκε δαπάναις του υπουργείου Πολιτισμού και της Περιφέρειας Αττικής επί Δούρου.
Πήγαμε στο Εϋνάρδειο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο που ίδρυσε ο Καποδίστριας με χορηγία ενός μεγάλου Ελβετού εθνικού ευεργέτη. (Πίσω ακριβώς είναι η αίθουσα ενός μικρού θεάτρου, στην οποία σε εκδήλωση μιλήσαμε μαζί με τον Κυριάκο Μητσοτάκη το 2004, αμέσως μετά την εκλογή του στη Βουλή, αμφιβάλλω αν το θυμάται.) Η εκπομπή έκλεισε με περιήγηση στις Φυλακές Αίγινας, τις οποίες ο Καποδίστριας ίδρυσε ως ορφανοτροφείο. Ακόμη και σήμερα φιγουράρει στα ερείπιά τους η αναμνηστική επιγραφή με την υπογραφή του Καποδίστρια. Πέντε χρόνια αργότερα, το 2013, θα επέστρεφα στον ίδιο τόπο για νέα εκπομπή μαζί με τον καθηγητή και ακαδημαϊκό Βασίλη Ράπανο, ο οποίος φυλακίστηκε εκεί κατά τη διάρκεια της δικτατορίας για τα δημοκρατικά του φρονήματα.
Μιλήσαμε πολύ για τον Καποδίστρια με τον Αλέκο Παπαδόπουλο εκείνη τη μέρα. Τον θεωρούσε, εκτός από πρώτο κυβερνήτη, κοσμοπολίτη (έχει ανακηρυχθεί εθνικός ευεργέτης της Ελβετίας λόγω της καθοριστικής συμβολής του στην κατάρτιση του Συντάγματός της) και μέγα μεταρρυθμιστή. Μέσα σε ελάχιστο χρόνο έστησε διοικητική δομή κράτους στην πρώτη προσωρινή πρωτεύουσα. Διοικητικό κέντρο. Έως και νόμισμα έκοψε, τον φοίνικα. Το νησί φημίζεται, άλλωστε, για τη νομισματική ιστορία του.
Ο τέως υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας Μισέλ Σαπέν είχε εξομολογηθεί στον Γιάνη Βαρουφάκη ότι η διδακτορική διατριβή του ήταν πάνω στη χελώνη, το νόμισμα της αρχαίας Αίγινας, το πρώτο ελληνικό αλλά και πρώτο ευρωπαϊκό νόμισμα. Η συνέντευξη Παπαδόπουλου έκανε διψήφια νούμερα, όπως δείχνει το αρχείο μου. Ο χειμαρρώδης λόγος του Ηπειρώτη πολιτικού σε συνδυασμό με το μάθημα Ιστορίας προσέλκυσε και συγκίνησε τους τηλεθεατές. Έδειξε ότι ο Καποδίστριας «πουλάει». Η 20ή Ιανουαρίου, ημέρα άφιξης του Καποδίστρια στο νησί, καθιερώθηκε το 2011 ως τοπική εορτή με υπογραφή του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Κάρολου Παπούλια.
Το 2017 παρέστη στον εορτασμό ο τότε Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος. Ιδρύθηκε έως και Δίκτυο Πόλεων Ιωάννη Καποδίστρια (Ναύπλιο, Κέρκυρα, Αίγινα, Αμμόχωστος, Κόπερ Σλοβενίας). Θεωρούσα λοιπόν περίπου αυτονόητο ότι η επιτροπή για 2021 θα περιλάβει στις εορταστικές εκδηλώσεις το σημείο μηδέν της ίδρυσης του νεότερου ελληνικού κράτους, για να μιλήσουμε με όρους εποχής. Τον τόπο ορκωμοσίας του πρώτου κυβερνήτη. Αν και το προαίσθημά μου δεν ήταν καλό με βάση όσα άκουσα προσκεκλημένος της Επιτροπής 2021 στην εναρκτήρια ολομέλειά της στην αίθουσα Γερουσίας -η Ιστορία χωρίς ήρωες ξέρουμε τι εξυπηρετεί και το επισήμανα από την πρώτη στιγμή-, εν τέλει απόδιωχνα τη σκέψη.
Υπάρχουν πράγματα που δεν μπορείς να τα προσπεράσεις, αποκλείεται, θεωρούσα. Φαίνεται πως ενώ στο «γενικό» έπεσα μέσα, στο «ειδικό» έπεσα έξω. Η επιτροπή μισό χρόνο τώρα δεν κάνει τίποτε άλλο από το να διαγράφει πρόσωπα της νεότερης Ιστορίας από τον σχεδιασμό της. Πιστεύει ότι μπορεί να γίνει εορτασμός χωρίς Κολοκοτρώνη, χωρίς Καποδίστρια, χωρίς Καραϊσκάκη, χωρίς… χωρίς.
Η ανάγνωση της Ιστορίας όπως την προωθεί ο στενός συνεργάτης του 2021 καθηγητής Κωστής Κοντογιάννης (αναθεωρητής, με συριζαίικη ρίζα, τέως διευθυντής του Κολλεγίου Ψυχικού, δάσκαλος διάσημων γόνων) είναι μονομερής, ιδεολογική και… συμμαχική. Εξυπηρετεί ατζέντες. Αλλά δεν είναι ο μόνος. Έκπληκτος διαπιστώνω -για να είμαι απολύτως δίκαιος- ότι υπάρχει γραμμή όχι μόνο στην επίσημη Επιτροπή 2021 αλλά και στην ανεπίσημη Επιτροπή 2021 για την αποκαθήλωση του κυβερνήτη. Είναι ήδη έτοιμη προς έκδοση νέα βιογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια που εκπόνησε μορφωτικό ίδρυμα συστημικής τραπέζης, στο οποίο ηγείται μάλιστα «εγγονός» πρώην πρωθυπουργού της Ελλάδος του 1855.
Αν μπει κανείς στον κόπο να διαβάσει στο site του ιδρύματος ένα εισαγωγικό σημείωμα για το περιεχόμενο της βιογραφίας, θα διαπιστώσει έκπληκτος πως αυτή καταλογίζει στον Καποδίστρια πως ήταν άνθρωπος των Ρώσων! Και μας προειδοποιεί ότι δεν θα είναι αγιογραφία, λες και χρειάζεται ο Καποδίστριας αγιογράφους. Η υπόθεση εξιχνιάστηκε!
Αυτό είναι το μέγα έγκλημα λοιπόν: Πως ο πρώτος κυβερνήτης του νεότερου ελληνικού κράτους υπήρξε υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας. Εξ ου και το μένος. Αν δείτε μάλιστα ποιος πρωταγωνίστησε στους λιβέλους κατά του Καποδίστρια με την κατηγορία του… δικτάτορος, θα ανακαλύψετε εκεί έναν τακτικό φιλοξενούμενο μεγάλων αμερικανικών εφημερίδων, κατόπιν… υποδείξεων γνωστών κέντρων, βεβαίως βεβαίως.
Κάθε φορά που έρχεται στην Ελλάδα Αμερικανός ρεπόρτερ, τι σύμπτωση, πάντα πέφτει πάνω στον συγκεκριμένο καθηγητή, δεν υπάρχει άλλος να μιλήσει! Δεν πάει έτσι, αγαπητοί. Δεν γράφονται έτσι οι Ιστορίες των λαών. Με βιβλία που έχουν βεβαία τύχη, την πολτοποίηση. Με tweets που καταλήγουν στα σκουπίδια του διαδικτύου. Ή με ανόητους καλαμπουρτζήδες διασκεδαστές που χλευάζουν τη θεία κοινωνία. Εδώ είναι αλλιώς. Και για όση αξία έχει αυτό, στέλνουμε ένα μήνυμα στους εμπνευστές αυτών των σχεδίων: Η Ελλάς δεν είναι Ρωσία, αλλά δεν είναι και Ουκρανία. Καταλάβετέ το καλά.
