Του ΜΑΝΟΥ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ, Ελευθεροτυπία*
Η επιτελούμενη σύσφιγξη των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων είναι, σε μεγάλο βαθμό, αποτέλεσμα των κατακλυσμιαίων αλλαγών που συντελούνται στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Η κυβέρνηση Ερντογάν, απαλλαγμένη από την κηδεμονία της στρατογραφειοκρατίας, έχει κατορθώσει να οικοδομήσει στενές σχέσεις με παραδοσιακούς αντιπάλους της Τουρκίας, όπως το Ιράν και τη Συρία. Η νέα πολιτική Νταβούτογλου οραματίζεται μία Τουρκία που θα ηγεμονεύει στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και θα συνιστά μία γέφυρα Ανατολής-Δύσης με προφανή γεωπολιτικά οφέλη. Απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίηση του νεο-οθωμανικού οράματος είναι η εξομάλυνση των σχέσεων της Αγκυρας με τον αραβικό/μουσουλμανικό κόσμο. Ενας «γρήγορος» τρόπος αναβάθμισης του τουρκικού ρόλου στη Μέση Ανατολή είναι, με αφορμή τη δραματική κατάσταση που επικρατεί στα παλαιστινιακά εδάφη, το πάγωμα των σχέσεων της Αγκυρας με το εβραϊκό κράτος.Η Αθήνα και το Τελ Αβίβ αντιμετωπίζουν με τον ίδιο σκεπτικισμό, αλλά για διαφορετικούς λόγους, την προσπάθεια της Αγκυρας να εξελιχθεί σε περιφερειακή δύναμη. Για την ελληνική πλευρά, η ισχυροποίηση της γειτονικής χώρας ενδέχεται να οδηγήσει σε κλιμάκωση των προκλήσεων στο Αιγαίο και σκλήρυνση της τουρκικής στάσης στο Κυπριακό. Για το Ισραήλ, που νιώθει απειλούμενο από το Ιράν και τους συμμάχους του (π.χ. Χεζμπολάχ, Χαμάς), η ρήξη των σχέσεων με την αναβαθμισμένη Τουρκία επιτείνει το σύνδρομο πολιορκίας που διακατέχει τη χώρα.
Επιπρόσθετα, μεγάλη ανησυχία προκαλεί στις δύο πρωτεύουσες η σταδιακή ισλαμοποίηση της τουρκικής κοινωνίας, που εξωθεί την κυβέρνηση Ερντογάν σε μία περισσότερο αυτονομημένη από τη Δύση εξωτερική πολιτική. Γι’ αυτό το λόγο, η ελληνοϊσραηλινή προσέγγιση φαίνεται να έχει την υποστήριξη της Ουάσιγκτον· η κυβέρνηση Ομπάμα δείχνει αιφνιδιασμένη από την επιμονή της Αγκυρας να διαφοροποιείται σε καίρια περιφερειακά ζητήματα ασφάλειας (π.χ. ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα). Η αναβάθμιση των ελληνοϊσραηλινών σχέσεων, αν δεν αποδειχτεί τελικά συγκυριακή εξέλιξη, δύναται να δημιουργήσει νέα δεδομένα που θα επηρεάσουν καθοριστικά τα επόμενα χρόνια τους συσχετισμούς ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο.
* Διδάσκει Διεθνείς Σχέσεις στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας
